दिनचर्या कसरी बिताइरहनु भएको छ ?
मेरो आफ्नो व्यक्तिगत पेशामा आबद्ध छु । त्यस पछि सामुदायिक वनका गतिविधिहरुमा सक्रिय रुपमा लाग्ने गरेको छु । यो भनेको समाज सेवा र यो संस्थागत सेवा हो । लगानी भनेको धेरै आफ्नै पेशामा छ, थोरै यो सामाजिक पेशामा छ ।
शान्ति सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहले के कस्ता कार्यहरु गरिरहेको छ ?
वन ऐन नीति नियम अनुसार वन विकास, सामाजिक विकास र गरिबि न्युनिकरणका कामहरु नीतिगत रुपमा धेरै थोरै गरिरहेको छ । पछिल्लो समय दिर्घकालिन रुपमा गरिबी न्युनिकरणलाई उन्मुलन गर्दै लाने भनेर वन विकास र सामाजिक विकासमा जोड दिइरहेका छौं । हाम्रो कार्यक्रम सफल भयो भने उपभोक्ता क्षेत्र भित्रको तीस देखि चालिस जना उपभोक्ताहरुलाई रोजगार दिन सक्ने उद्योग सञ्चालन हुनेछ । यसैगरी, हामी गरिबी न्युनिकरण हटाउँदै जाने छौं ।
वन विकास, सामाजिक विकास र गरिबी न्युनिकरणको लागि के–के गर्नुभएको छ ?
वन विकासको पाटोमा वैज्ञानिक वन व्यवस्थापन गरी वन पथ निर्माण गरेका छौं । अग्नि नियन्त्रण पथ निर्माण गरेका छौं । चोरीनिकासी बन्द गरेका छौं । चरिचरनलाई पनि बन्द गर्दै लगेका छौं । जैविक विविधता कायम राख्न र यहाँको वातावरण सन्तुलित राख्न सिमसारको विकास गरेका छौं । सामाजिक पाटोमा सिमासारलाई सिङ्गो समाजकै विकास भनेर सिमसार संरक्षण र सामाजिक विकासमा जोडेका छौं । यस सिमसारले गर्दा लोप हुनलागेका पशुपन्छी संरक्षण हुनुका साथै पानीको मुहान नसुक्ने, वातावरण सफा हुने र समाजको पनि विकास हुनेछ । यस सिमसारलाई अर्गानिक हस्पिटलको रुपमा यहाँ मान्छे आएर रिफ्रेस भएर जान्छन् । विधानमा पनि सामाजिक विकास भनेको उपभोक्ता क्षेत्र भित्र बाटो ग्राभेल, कल्र्भट, सामान्य पुल निर्माण, कुलो निर्माण गर्नुपर्छ भनिएको छ । तर हाम्रो उपभोक्ता क्षेत्र भनेको पथरीशनिश्चरे नगरपालिका वडा नम्बर १ को आधा मात्र पर्छ र सबै बाटो पिच भएको छ र पैनी बनाउन पर्दैन हाम्रो क्षेत्रमा, किनकी खेती गर्न योग्य जमिन छैन । त्यो भएर नीतिमा जे लेखे पनि सामाजिक विकासमा लगानी गर्ने रकम सिमसार क्षेत्रमा उपयोग गरेका छौ ।
पर्यटकलाई आकर्षीत गर्न के–के निर्माण गर्नुभएको छ ?
हामी सबैले देख्ने भनेको एउटा पोखरी हो अनि एउटा सानो गार्डेन छ । एकदुई वटा पिक्निक स्पट छन् । दुई वटा बोट पनि छन् । तुरुन्तै बन्ने भनेको बाल उद्यान लगभग एक करोडको हाराहारीमा इस्टिमेट गरेर सुरु हुँदैछ । त्यसपछि हाम्रो योजनामा रहेको ट्रि हाउस बनाउँछौ । रक गार्डेन, बोटानिकल पार्क सिमसार क्षेत्र भित्र रहेको कुलोलाई छेकेर त्यहा हामी मेसिनबाट चल्ने जेट बोट लगभग एक किमी लम्बाइ रहेको खाडी निर्माण गर्ने छौ । सिमसार एरिया भित्र अर्को सानो खाडी छ । त्यो चाहीं विज्ञान विषय पढ्ने विद्यार्थीहरुका लागि मात्र जमाएर राख्ने छौ । सानो क्षेत्र भएकाले हाम्रो १० वर्षे योजना यही रहेको छ ।
वन संरक्षणमा चुनौतीहरु के के हुदो रहेछ ?
वन संरक्षणमा चुनौतीहरु धेरै छन् । वनको ऐन नीति नियमअनुसार नै हामी जानुपर्छ । पछिल्लो चोटी आएको चुनौती भनेको वैज्ञानिक वन व्यवस्थापनमा पनि एकचोटी चुनौती आयो । राज्यबाट पनि वैज्ञानिक वन भनेको राम्रो होइन, यसलाई रोक्नुपर्छ भन्ने कुराहरु पनि आएको थियो । वन संरक्षणमा चोरी निकासी, चरी चरन, आगलागिको समस्या पनि आउँछ । हाम्रो उपभोक्ताहरु घाँस काट्न जाँदा दुर्लभ बोटबिरुवाहरु नचिनेर काटिदिने गर्दछन्, हाम्रो वनमा मात्र होला यो समस्या । पथरी नगर भरिको फोहोरको डम्पिङ हाम्रो वनमा निर्माण गरिहेको छ । त्यो डम्पिङले हाम्रो वनको १ हेक्टर जमिन दुर्गन्धित बनाएको छ । यस डम्पिङ रहेको ठाउमा पथरी खोलाको शिर भएकोले पथरी खोलालाई पनि दुर्गन्धित बनाएको छ । नगरबाट लगिएको सम्पूर्ण फोहोरलाई त्यहाँ लगेर फालिन्छ । हामीले त्यसको बारेमा पटक पटक नगरमा गएर भन्दा नगर प्रमुखले २०७५ साल भरीमा समस्या समाधान गर्ने आश्वासन दिनुभएको छ । अर्को समस्या ढल निकास नभएकाले पथरी शनिश्चरे भित्रको ढलहरु यही वनमा ल्याएर फालिन्छ । पथरी शनिश्चरेको खोलाहरुको मुहान यही वनमा भएको कारण पथरी शनिश्चरेबासी सम्पूर्णलाई प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष असर परिरहेको छ । वातावरणीय हिसाबले हेर्ने हो भने सबैलाई नभएको भए असर गथ्र्यो यस्तै चुनौतीहरु रहेको छ ।
यस वनको आगामी योजनाहरु के के रहेका छन् ?
२०४९ को नीति र २०५१ ऐन अनुसार हामी चलेका छौ । अहिले वन पनि संघियतामा गएको छ । नीतिगत रुपमा गएर हेर्दा संक्रमण ढाँचा मै छ किनभने संघियताको ढाँचामा वन गएको छ । हामीसँग तीन वटा सरकार छ । वनको नीति त्यही ०४९÷०५१ को नियम कायम हुने होकि नयाँ नीति बन्ने हो । नीतिगत कुरा नआइ यो वन संरक्षणको कुरालाई नीतिगत रुपमा संक्रमणकाल नै जस्तो लाग्छ । पहिला कै नीतिगत पाटोले हेर्ने हो भने वन क्षेत्र भित्र जङ्गली जनावर संरक्षण गर्ने पाटो छ । चोरी निकासी, चरी चरन बन्द गर्ने कार्यहरु हामीले गरिरहेका छौ । पछिल्लो नीतिमा आएको वैज्ञानिक वन व्यवस्थापन पनि लागु गरिरहेका छौ । अब आउने नीति कस्तो हुन्छ त्यही नीतिअनुसार अघि बढ्ने छौ ।
अन्त्यमा केही भन्नु छ की ?
भर्खरै भएको हाम्रो कार्य समितिको बैठक गरेर हाम्रो वनको सिमसार हेर्ने उपसमितिको संयोजक पनि भएकाले हाम्रो उपभोक्तालाई मात्र उपभोक्ता ल्याउने उपभोक्तालाई प्रवेश रकममा छुट दिएका छौ । ज्येष्ठ नागरिकलाई छुट दिएका छौ । राज्यले सम्मान गरेको व्यक्तिहरु जोजो हुनुहुन्छ , उहाहरुले आफ्नो परिचय कार्ड लिएर आउँदा यहाँ सिमसार भित्र निःशुल्क प्रवेश गर्ने नीति बनाएका छौ । हाम्रो उपभोक्ता सबैले माया गरौं भनेर हामीले उपभोक्ता छुट कार्यक्रम गरेका हौ । र अन्त्यमा मानव सभ्यता भन्दा अघि वन थियो भन्ने कुरा त मानव इतिहास हेर्दा नै थाहा हुन्छ । त्यो भएकोले सबै हामीले समितिमा रहे पनि नरहे पनि वनलाई माया गर्नुपर्छ । हामी नरहे पनि वन रहन्छ तर वन नरहदा हामी पनि पक्कै रहदैनौ । त्यही भएर हामी सबैले वनको संरक्षण गर्नुपर्छ । समितिले वा समूहले मात्र संरक्षण गर्नुपर्छ भन्ने हुन्न सबैले संरक्षण गर्नुपर्छ । नेपालको कुल भूमिको ४४ प्रतिशत वन रहेको छ र ४४ प्रतिशत वन संरक्षण गर्न हामी सबैले आआफ्नो ठाउबाट लागि पर्नुपर्छ । वनलाई संरक्षण गर्नु अति नै जरुरी छ । यति कुरा भन्ने मौका दिनुभएकोमा कुरकुरे डटकम साप्ताहिक सपरिवारलाई धन्यवाद दिन चाहन्छु ।
